QUY ĐỊNH VỀ THỰC HIỆN HƯƠNG ƯỚC, QUY ƯỚC TRONG CỘNG ĐỒNG DÂN CƯ
Ngày 16/8/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 61/2023/NĐ-CP xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư, có hiệu lực thi hành từ ngày 16/8/2023, thay thế Quyết định số 22/2018/QĐ-TTg ngày 08 tháng 5 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước.
Hương ước, quy ước là văn bản quy định về các quy phạm xã hội bao gồm các quy tắc xử sự do cộng đồng dân cư bàn và quyết định; không trái pháp luật và đạo đức xã hội; nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng dân cư và được Ủy ban nhân dân cấp xã công nhận.
Theo Nghị định số 61/2023/NĐ-CP, việc xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước phải bảo đảm 4 nguyên tắc: (1) Phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; không quy định lại các nội dung đã được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật; (2) Xuất phát từ nhu cầu tự quản của người dân, trên cơ sở tự nguyện, thỏa thuận, thống nhất, công khai, minh bạch trong cộng đồng dân cư; phát huy đầy đủ quyền làm chủ của Nhân dân và trách nhiệm của người dân đối với cộng đồng; (3)Tôn trọng tính tự chủ, tính đa dạng văn hóa và quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của cộng đồng dân cư; phù hợp với đạo đức xã hội, phong tục, tập quán tốt đẹp; bảo vệ, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; (4) Xây dựng các giá trị văn hóa mới, quy tắc ứng xử văn minh, phù hợp với đặc điểm tình hình của cộng đồng dân cư.
Ngoài ra, Nghị định số 61/2023/NĐ-CP còn có một số điểm mới:
- Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền công nhận hương ước, quy ước (theo Quyết định số 22/2018/QĐ-TTg thì Ủy ban nhân dân cấp huyện có thẩm quyền này)
- Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền han hành quyết định tạm ngừng thực hiện toàn bộ hoặc một phần hương ước, quy ước; ban hành quyết định bãi bỏ toàn bộ hương ước, quy ước (theo Quyết định số 22/2018/QĐ-TTg thì tùy từng trường hợp mà Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền tạm ngừng thực hiện hoặc bãi bỏ hương ước, quy ước).
- Quy định Tổ soạn thảo hương ước, quy ước bao gồm các thành viên là đại diện các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, người có uy tín trong cộng đồng dân cư, người có phẩm chất đạo đức tốt, kinh nghiệm sống và hiểu biết về pháp luật, văn hóa, phong tục, tập quán của địa phương. Đối với cộng đồng dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số thì Tổ soạn thảo phải có thành viên là già làng, trưởng bản và người biết tiếng dân tộc. (theo Quyết định số 22/2018/QĐ-TTg thì thành viên Tổ soạn thảo hương ước, quy ước phải là người có uy tín trong cộng đồng dân cư; có phẩm chất đạo đức tốt; có kinh nghiệm sống và có hiểu biết về pháp luật, văn hóa, phong tục, tập quán của địa phương; có đại diện phụ nữ tham gia. Đối với thôn, tổ dân phố vùng dân tộc thiểu số thì thành viên Tổ soạn thảo phải có sự tham gia của người dân tộc thiểu số biết tiếng dân tộc thiểu số).
